De kinderen

Ze zijn pas tussen de tien en vijftien jaar jong, maar zijn de hele dag aan het zakkenrollen en stelen uit winkels op stations en in drukke straten. Ze weten niet beter, ze mogen niets anders. In een school zijn de meesten nog nooit geweest. Van een normaal leven kunnen ze alleen dromen, áls ze al weten hoe een normaal leven is. 

We hebben het over kinderen uit Roma-families uit vooral Bosnië en Kroatië, die naar steden zijn gestuurd in rijke landen. West-Europese landen, zoals Nederland. 

Professionele bendes van ‘mobiele bandieten’ dwingen naar schatting minstens honderden Romakinderen om voor de organisatie te stelen. Ze vallen minder op dan volwassenen en als de politie ze weet te pakken, krijgen ze maar weinig straf omdat ze nog zo jong zijn, is het idee van de bendeleiders.

De Roma zijn in hun thuislanden in Zuidoost-Europa een achtergestelde en gediscrimineerde bevolkingsgroep. Ze zijn een nomadisch volk: ze trekken rond en blijven niet op een vaste woonplaats. Tenminste, dat is hun traditie, die ze van hun voorouders hebben geërfd. Als ze tegenwoordig wél langer op één plek blijven, leven ze vaak onder armoedige omstandigheden. Soms worden ze zigeuners genoemd. 

De politie en onderzoekers gaan er van uit dat arme ouders hun kinderen voor veertig- of vijftigduizend euro per kind aan de internationaal actieve bendes verkopen.

Eigenlijk hebben we het dus over moderne slavenhandel.

Binnen de Amsterdamse politie wordt een verhaal verteld over een meisje dat als superzakkenroller werd beschouwd. Zij zou voor honderdduizend euro zijn doorverkocht aan een andere bende. De kopers gingen er van uit dat ze de ‘investering’ in een paar maanden toch wel zou terugverdienen.

De bazen van de bende hebben grote villa’s in hun thuislanden en er zijn wel bendeleden gesignaleerd in een Ferrari die 3800 euro in de maand kostte. Allemaal geld dat de kinderen hebben gestolen. 

Doordat de bendes de diefjes steeds van de ene rijke stad naar de andere verplaatsen, is het voor de politie moeilijk ze goed in beeld te krijgen.

De kinderen krijgen als ze heel klein zijn al ingeprent dat de buitenwereld van de ‘gewone’ mensen de vijand is. De politie is al helemáál foute boel. Daar blijven ze dus zo veel mogelijk van weg. Meisjes worden al heel jong zwanger en hebben als tienermoeders soms al meerdere kinderen.

De jonge dieven zijn soms verslaafd aan harddrugs.

De Nederlandse politie probeert met een heleboel hulpverlenersclubs samen te werken om de kinderen uit de handen van de criminelen te redden. 

Vroeger werden de zakkenrollers en winkeldieven puur gezien als daders, omdat ze hadden gestolen, maar tegenwoordig worden ze behandeld als slachtoffers van de criminelen. Hun levens zijn verschrikkelijk en ze weten nu eenmaal niet beter.

De politie en het Openbaar Ministerie proberen tegenwoordig ook samen te werken met andere landen, om de kinderen ook daar te kunnen redden.

“We behandelen de dadertjes nu als slachtoffer en proberen ze door de kinderrechter in een gesloten inrichting of een pleeggezin te laten plaatsen. Ze krijgen eindelijk onderwijs,” zegt officier van justitie Jolanda.

De cultuur van de Roma helpt niet mee. Officier van justitie Jolanda: “Meisjes vinden het normaal dat ze met dertien, veertien jaar zwanger worden. Betalen voor iemands dochter wordt gezien als een bruidsschat.”

Met tientallen kinderen die inmiddels verspreid over het land zijn opgevangen, gaat het goed. Een politieman vertelt: “Met kerst kreeg ik een foto toegestuurd van de kinderen in kersttrui op de bank.”

Rondzwerven

Het is heel moeilijk om de stelende Romakinderen te helpen. Juist doordat ze rondzwerven van de ene stad naar de andere, en van het ene land naar het andere. Tot 2015 wist de politie bijna niet wie ze nou eigenlijk waren, omdat ze na hun arrestatie steeds maar kort werden gestraft en dan weer werden weggestuurd. Een speciale agent van het team dat in de Amsterdamse binnenstad op zakkenrollers jaagt, kon het niet meer aanzien. Altijd maar sleepte hij die diefjes naar het bureau, maar steeds weer zag hij ze al snel weer terug op straat.

Familie

Hij maakte een map met foto’s van de kinderen die al vaak waren gepakt en ging daarmee naar justitie. De kinderen waren steeds aan het stelen geweest op het Centraal Station, in de winkels in de binnenstad en op drukke evenementen zoals Koningsdag £ als het in Amsterdam een enorm feest is waar mensen in de drukte niet allemaal goed op hun spullen letten. 

Het was dweilen met de kraan open. Steeds als ze weer een korte straf hadden gekregen, gaf de politie de kinderen mee aan een volwassene die ze was komen ophalen en had gezegd dat hij of zij de ouder, oom of oma van het kind was. In het echt ging het vaak niet om familie, maar om de criminelen uit de groep waarvoor de kinderen moesten ‘werken’. De politie en hulpverleners kwamen daar nooit achter, doordat de volwassenen niet werden gecontroleerd omdat iedereen al lang blij was dat iemand het kind kwam halen.

Speciaal team

Toen pas werd stapje voor stapje duidelijk dat professionele bendes rondtrokken door Nederland, België, Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland, Frankrijk en Spanje. Steeds zochten ze de drukke plekken waar veel toeristen en feestvierders waren om te bestelen. Dat ging al zo sinds 2005.

In Amsterdam zetten de politie en justitie in 2015 een speciaal team op om samen met allerlei hulpverleningsclubs eens écht wat te doen om het zakkenrollen en stelen te stoppen. Maar ook om de kinderen vooral ook te hélpen in plaats van ze alleen te straffen. 

Speciale officieren van justitie die de handel in mensen proberen te stoppen, leidden het onderzoek. 

Vanuit Nederland gingen deskundigen ook in het buitenland kijken, en met collega’s praten over het probleem. Op een congres in Wenen, in Oostenrijk, hoorden politiemensen dat veel van de driehonderd kinderen die inmiddels in heel Europa in beeld waren gekomen, in Nederland hadden ‘gewerkt’. 

Verwaarloosd

De politie kreeg zo honderden bekende verdachten in beeld. Het team begon vier grote onderzoeken naar bendes van de Roma. In het grootste onderzoek deed de politie op 15 juni 2016 een inval in een huis in de Spaanse stad Barcelona waar de Kroaat Klaudio en de Bosnische Dulsa (allebei 47) vanuit Amsterdam naartoe waren getrokken. Het huis was heel smerig en de zeven kinderen die er ‘woonden’ waren zwaar verwaarloosd. Het oudste meisje, van 15, was hoogzwanger. 

Het ‘gezin’ van Klaudio en Dulsa trok volgens justitie al meer dan tien jaar zakkenrollend door Europa. Ook zoon Franko werd gearresteerd. De Nederlandse officieren van justitie eisten in 2018 acht jaar cel voor Klaudio, omdat hij de kinderen op een ‘middeleeuwse’ en ‘mensonterende’ manier had laten opgroeien, zonder ze naar school te laten gaan. Hij heeft de kinderen ‘elke kans op een normale toekomst onthouden’, zeiden de aanklagers tijdens de strafzaak. De rechtbank was iets minder streng, maar gaf Klaudio toch een flinke straf. Hij kreeg zes jaar cel en een boete van 15.000 euro voor het uitbuiten van de kinderen. De zaak tegen Dulsa en Franko liep nog bij de Nederlandse rechter toen dit verhaal werd geschreven.